Σημειώσεις του συγγραφέα

Υπάρχουν ιστορίες, "μύθοι", "παραμύθια", που ασφυκτιούν για χρόνια μέσα μας, που επιζητούν να βγούν στο φώς, γιατί αλλιώς απειλούνται να βρυκολακιάσουν, ή, τουλάχιστον, υπάρχουν προσωπικά μας "άλλοθι", για θέματα, πρόσωπα, καταστάσεις, για τα οποία δε μιλήσαμε, προφανώς μην τολμώντας ή μην εκτιμώντας τα, παλαιότερα, στο ακέραιο. Μια τέτοια ιστορία της προσωπικής μου μυθολογίας είναι και η ιστορία του Φώτη και των περί αυτόν, που επιχείρησα να ιχνηλατήσω πατώντας με το ένα πόδι σε μια πραγματικότητα που δεν την έζησα παρά μόνο μέσα από αφηγήσεις άλλων, προφορικές και γραπτές, και με το άλλο πόδι στη φαντασία ενός "παραμυθά", εμού του ιδίου, θρεμμένου στα παιδικά και νεανικά του χρόνια με λαϊκά μυθιστορήματα, ημεδαπών ή αλλοδαπών συγγραφέων, τον κόσμο δηλαδή που συνεχιζόταν ή επηρέαζε παράλληλα με τις παραμυθίες, εξ ου, εν μέρει, το περιεχόμενο, η δομή και το ύφος του βιβλίου μου "Μπέσα για μπέσα" ή "Ο άλλος Φώτης".

Κι έτσι, ιχνηλατώντας, για μιαν ακόμη φορά, ζωές και ριζικά ανθρώπων, συγκεκριμένα τώρα ενός περιβόητου λήσταρχου, των συντρόφων του, των συγγενών του αλλά και των διωκτών-αντιπάλων του, προσπάθησα σ' αυτό το μυθιστόρημα να περιγράψω τον βίο (και να τον αναδιφήσω) διαφόρων ομάδων ανθρώπων, ενόπλων ή μη, απελπισμένων, επηρμένων, διωκωμένων και διωκόντων, ριψοκίνδυνων, σκληρών, θυτών και θυμάτων, αλλά, σε κάποιες στιγμές απρόσμενα δίκαιων κοινωνικά ή διψασμένων για κοινωνική δικαιοσύνη. Χώρος του δράματος η Μακεδονία, κυρίως η ύπαιθρος, με κάποιες τολμηρές καθόδους του ριψοκίνδυνου Φώτη προς την πολύβουη και τότε Αθήνα, είτε ως δανδή είτε ως τιμωρού. Χρόνος του δράματος του Φώτη και των περι αυτόν η περίοδος της Μικρασιατικής καταστροφής και μετά, κάτω από τον γδούπο σημαντικών εθνικών θεμάτων, αλλά οπωσδήποτε όχι εξ αιτίας τους, τουλάχιστον αμέσως, αλλά οπωσδήποτε εμμέσως.

Η τελική κατάληξη του Φώτη και των συντρόφων του, παράνομων ή παρασυρμένων από τη δική του μοίρα και δραστηριότητα, είναι εκ των προτέρων προδιαγεγραμμένη, αιματοβαμμένη, όσο και αν η εκτυλισσόμενη περιπέτειά τους είναι κατά διαστήματα διανθισμένη με θεόπνευστα οράματα, όνειρα και εφιάλτες, με απελπισμένα γλέντια και ευτράπελα καμώματα, με παθιασμένους και κυνηγημένους έρωτες, ημιτελείς ουσιαστικά και άκαρπους, και, φυσικά, με θανάσιμες συγκρούσεις, προσωρινα κερδισμένες από τη μεριά των παρανόμων.

Η μνήμη της μοίρας του Φώτη και των κατα καιρούς συντρόφων του δε θα σβήσει από την κοινή μνήμη με τον βίαιο θάνατό τους, τον Σεπτέμβριο του 1925, αλλά θα συνεχίσει να υπάρχει μέσα από μοιρολόγια, παραμύθια, λαϊκούς θρύλους, ποικίλα δημοσιεύματα, επικριτικά ή δοξαστικά, απομνημονεύματα και έγγραφα, κιτρινισμένες φωτογραφίες της εποχής εκείνης, θα συνεχίσει να υπάρχει αρχικά έντονα, παρά τις κατά καιρούς αντιδράσεις κάποιων κυβερνητών (Πάγκαλου, Μεταξά), αργότερα πιο ήπια, κυρίως εξ αιτίας πιο συνταρακτικών γεγονότων και καταστάσεων (πόλεμος, κατοχή, αντίσταση), θα συνεχισθεί πάντως και μέχρι τα χρόνια του Αρη Βελουχιώτη, κι ακόμη και μέχρι τις μέρες μας, κυρίως από μελέτες του φαινόμενου της ληστείας και της περί αυτής φιλολογίας και παραφιλολογίας, από κάποια νοσταλγικά δημοσιογραφικά κείμενα και από βιβλία σαν το δικό μου "Μπέσα για μπέσα".

Νίκος Μπακόλας, 1998