Μια θαρραλέα γυναίκα

Πρώτη μου γνώση για την ύπαρξη της Μελίνας, στις αρχές του καλοκαιριού του 1947, όταν στημένος, με πολλούς άλλους, στην ουρά, από τις 7 το πρωί, έξω από το αείμνηστο Βασιλικό Θέατρο, για εξασφάλιση ενός εισιτηρίου, την βλέπουμε, κοντά μεσημέρι, να βγαίνει από το προαύλιο του θεάτρου - μαλλιά "μοιραία", παντελόνι, πουκαμισάκι, εντυπωσιακό βάψιμο, τσιγάρο- αγκαζέ με τον Χριστόφορο Νέζερ και τον Άρη Μαλλιαγρό, εκείνη φυσικά στη μέση. Το ίδιο βράδυ την απολαμβάνω Τριανταφυλλιά στον "Βασιλικό" του Μάτεση. Ένα συμμαζεμένο κορίτσι με μαλλιά σε μπούκλες, ντύσιμο του περασμένου αιώνα.

Δεύτερη μου γνώση, πολύ πιο εντυπωσιακή, στην Αθήνα, μάλλον το 1948, εγώ σμηνίτης, απλός θεατής, στο Θέατρο Μουσούρη, όπου ο Κάρολος Κούν και το Θέατρο Τέχνης παρουσιάζουν το συγκλονιστικό δράμα "Λεωφορείο ο Πόθος" του Τενεσί Ουίλιαμς, με την Μελίνα να εκπλήσσει το κοινό και να συλλέγει εντυπωσιακές κριτικές για την ερμηνεία της ως Μπλάνς Ντυμπουά.

Την βλέπω και σε άλλες θεατρικές παραστάσεις (πιο πολύ θυμούμαι την "Άννα των Χιλίων Ημερών"), κατόπιν σε ταινίες, στη "Στέλλα" φυσικά, στο "Χριστός Ξανασταυρώνεται", κατόπιν στο "Ποτέ την Κυριακή".

Σε λίγο θα έχω την τύχη να την γνωρίσω και προσωπικά, σαν νέος δημοσιογράφος, φίλος του Κάρολου Κούν, πού την φέρνει στη Θεσσαλονίκη, λίγο μετά την βράβευσή της στις Κάννες, για να παρουσιάσει κι εδώ το "Γλυκό Πουλί της Νιότης" πάλι του Τενεσί Ουίλιαμς.

Τότε παρακαλώ τον Κάρολο, πηγαίνουμε μαζί στο αεροδρόμιο και παίρνω την πρώτη συνέντευξή της, μετά τον θρίαμβο στις Κάννες, για την εφημερίδα "Δράσις". Είναι μια συνάντηση που δεν γίνεται να την ξεχάσω καθώς βρίσκομαι πρόσωπο με πρόσωπο με το ίνδαλμα Μελίνα και, φυσικά, με τον λεπταίσθητο Ντασέν.

Την ξαναείδα κι αργότερα στο θέατρο, θυμούμαι πιο πολύ την "Μήδεια", που - ας το πω - δε με κέρδισε τότε και, ύστερα από πολλά, ξανασυναντηθήκαμε με την Μελίνα, εκείνη υπουργός Πολιτισμού, εγώ υφιστάμενός της, διευθυντής στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Η τότε εμπειρία μου έχει αφήσει μία γεύση στάχτης στο στόμα, καθώς συνδέεται με το κλίμα πολιτικής μισαλλοδοξίας των ημερών, που μου θύμισε μαύρες μέρες μετεμφυλιακής μισαλλοδοξίας.

Η Μελίνα θα ήταν εκείνη που θα μ' έδιωχνε τελικά από το ΚΘΒΕ.

Επόμενή μας συνάντηση, το ίδιο αξέχαστη, το 1988, όταν παρέλαβα από τά χέρια της - και φιληθήκαμε - το κρατικό βραβείο μυθιστορήματος για την "Μεγάλη Πλατεία" μου. Ήταν πια εμφανή τα σημάδια της μοιραίας αρρώστιας της κι ομολογώ ότι πόνεσα.

Τελευταία μου επικοινωνία, μ' εκείνο το γοητευτικό Γλυκό Πουλί του θεάτρου και του κινηματογράφου, όταν το φθινόπωρο του 1993, η Μελίνα πάλι υπουργός Πολιτισμού, εγώ ξανά υφιστάμενός της, διευθυντής και πάλι του ΚΘΒΕ (κάτι παιχνίδια που παίζει η μοίρα!), της υπέβαλα, ύστερα από σοβαρή περιπέτεια της υγείας μου, την παραίτησή μου κι εκείνη, μ' ένα συγκινητικό γράμμα της, που το φυλάγω σαν πολύτιμο κειμήλιο, μου έπλεκε, επιτέλους, το εγκώμιο.

Από όλη αυτή την γλυκόπικρη σχέση μου με τη Μελίνα διατηρώ την έντονη ανάμνηση μιας συναρπαστικής, παθιασμένης και θαρραλέας γυναίκας, που αναζητώ την διάδοχό της κι ακόμα δεν την βρίσκω, μες στην φτώχεια των καιρών μας...

Νίκος Μπακόλας

καλοκαίρι 1997

Δημοσιεύθηκε στο βιβλίο «Μελίνα Μερκούρη – Η δημιουργική παρουσία της στη Θεσσαλονίκη 1947-1994». (Έκδοση: Κέντρο Πολιτισμού Θεσσαλονίκης)

* * *

ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ "Γλυκό Πουλί της Νιότης"

Η παράσταση του "Γλυκού Πουλιού" είχε βέβαια το μεγάλο "ατού" της Μελίνας. Μα το μαχαίρι είναι δίκοπο. Η μεγάλη πρωταγωνίστρια έχοντας στο πλάι της µόνο το Γιάννη Φέρτη, βρισκόταν σε μεγάλη απόσταση από τους υπόλοιπους ερμηνευτές. Πιο συγκεκριμένα η Αλεξάνδρα Ντελ Λάγκο απέκτησε στη σκηνή τις πρέπουσες διαστάσεις της, η Μελίνα Μερκούρη, που δεν ήταν απόλυτα υποταγμένη στη γνωστή γραμμή του "Θεάτρου Τέχνης" και σε κάποιες στιγμές θύμιζε τη συνεργασία της µε το Βασιλικό Θέατρο, κατόρθωσε να δώσει στην ηρωίδα του Ουίλιαμς όλη την απόγνωση της φυγής και -µε αδρές γραμμές- το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, που κατέχει την πριγκίπισσα Κοσμονόπολις. Αξέχαστη ασφαλώς θα μείνει η στιγμή του τηλεφωνήματος, στην οποία η Μελίνα έπιασε τους πιο λεπτούς ανεπαίσθητους τόνους της ανθρώπινης ψυχής ...

Νίκος Μπακόλας

Κριτική, Εφημερίδα "ΔΡΑΣΙΣ" 15.8.60

* * *

Από τις Κάννες στη Θεσσαλονίκη για το «Γλυκό Πουλί της Νιότης»

Επί τέλους! Το αεροπλάνο σταματά και οι υπάλληλοι του αεροδρομίου σπρώχνουν τη σκάλα μέχρι την πόρτα του αεροσκάφους, όπου πρώτη εμφανίζεται η λυγερή κορμοστασιά της Μελίνας. Αν και η απόσταση είναι μεγάλη, τη διακρίνουμε περισσότερο µε την καρδιά µας, που την περιμένει µε τόση αγωνία και λιγότερο µε τα µάτια µας. Είναι πραγματικά αυτή. Φοράει ένα χαριτωμένο και απλό φόρεμα από εμπριμέ πράσινο και άσπρο και κατεβαίνει από τις σκάλες µε χάρη, χαιρετώντας το πλήθος που την περιμένει. Το φλας του φωτορεπόρτερ δουλεύει ασταμάτητα, ενώ κάνει σε λίγο την εμφάνισή του στη σκάλα του αεροπλάνου και ο Ζυλ Ντασέν, ο μεγάλος σκηνοθέτης, που µας έχει χαρίσει τόσες και τόσες μεγάλες συγκινήσεις πάνω στο πανί της οθόνης

Ο δημιουργός του "Ριφιφί", του φιλμ ''Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται", του "Νόμου" και τώρα της μεγάλης επιτυχίας "Ποτέ την Κυριακή", κατεβαίνει τις σκάλες για να βρεθεί δίπλα στη Μελίνα και να ποζάρει. 'Υστέρα και οι δυο µαζί προχωρούν για να πέσουν σε λίγο, πρώτη η Μελίνα και κατόπιν ο Ντασέν στην αγκαλιά του Κάρολου Κουν. Τώρα πια βλέπουμε τη Μελίνα από πολύ κοντά. Ομολογώ ότι η συγκίνησή µας είναι μεγάλη. Δίπλα µας στέκεται η Μελίνα που τόσο αγαπήσαμε. Φιλιά και αγκαλιές µε τον Κάρολο Κουν, τον Κώστα Μπάκα και τη γυναίκα του.

Χαίρεται κανείς τη συνάντηση αυτή των καλλιτεχνών που τιμούν το ελληνικό όνομα στη χώρα µας και στο εξωτερικό. "Ύστερα από τις πρώτες αυτές στιγμές ο Κάρολος Κουν οδηγεί τους δύο μεγάλους καλλιτέχνες στο μπαρ του αεροδρομίου.

Εκεί, έχουμε τη μεγάλη, ύψιστη τιμή, να σφίξουμε το χέρι της Μελίνας και του Ζυλ Ντασέν. Να τους ευχηθούμε το "καλώς ωρίσατε" και να τους συγχαρούμε για όλες τους τις επιτυχίες.

Όταν ζητάμε από τη Μελίνα να µας αφιερώσει λίγες στιγμές προς χάριν των αναγνωστών µας, δεν µας το αρνείται αν και, όπως µας το δηλώνει, είναι τρομερά κουρασμένη. Της υποσχόμαστε ότι θα είμαστε όσο γίνεται πιο σύντομοι και τότε δέχεται ευχαρίστως να καθίσει δίπλα µας. Είναι μια πραγματικά όμορφη γυναίκα, εντυπωσιακή, αλλά συγχρόνως απλή και εγκάρδια, όπως είναι όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες.

Η πρώτη µας κουβέντα είναι αφιερωμένη στην επίσκεψή της στη Θεσσαλονίκη, που, όπως µας υπενθυµίζει, είναι η τρίτη. Πραγματικά, η Μελίνα Μερκούρη έχει ξανάρθει στη Θεσσαλονίκη το 1947 µε το Βασιλικό Θέατρο και αργότερα το 1950 µε τη μεγάλη Μαρίκα Κοτοπούλη. Την ευχαριστούμε γιατί και τώρα που η δόξα και η φήμη της την έχουν αγκαλιάσει ξανάρχεται στη Θεσσαλονίκη για να µας χαρίσει το μεγάλο της ταλέντο.

"Κρατώ πάντα την υπόσχεσή µου", µας λεει. Πραγματικά, η Μελίνα είχε υποσχεθεί ότι θα 'ρχόταν οπωσδήποτε στη Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσει μαζί µε τον Κουν τη μεγάλη θεατρική επιτυχία το "Γλυκό Πουλί της Νιότης" του Τενεσί Ουίλιαµς.

ΜΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΑΞΕΧΑΣΤΗ

Παρ' όλο που η Μελίνα είναι κατάκοπη δέχεται ν' απαντήσει στις ερωτήσεις µας.

Η πρώτη µας ερώτηση είναι και σχετική µε τη βράβευσή της στο Φεστιβάλ των Καννών.

- Θα μπορούσατε να µας πείτε τι αισθανθήκατε την πρώτη στιγμή που μάθατε ότι κερδίζετε το βραβείο ηθοποιίας στο Φεστιβάλ των Καννών;

Για λίγο η Μελίνα φαίνεται ν' αναπολεί εκείνη τη μεγάλη στιγμή' τινάζει πίσω το κεφάλι της και ύστερα µας λεει:

-Ήταν μια μεγάλη στιγμή, κάτι αξέχαστο. Και µας εξηγεί:

Όταν δίδονται τα βραβεία, υπάρχει μια εξέδρα πάνω στην οποία είναι τοποθετημένοι ιστοί, ιστοί στους οποίους κυματίζουν οι σημαίες των χωρών που μετέχουν στο Φεστιβάλ. Σε κάθε ανακοίνωση βραβείου η σημαία της χώρας, στην οποία ανήκει το φιλμ ή ο ηθοποιός που βραβεύεται, ανεβοκατεβαίνει σε ένδειξη χαιρετισμού προς τον τιµώμενο καλλιτέχνη. Ήταν μια μεγάλη συγκίνηση και μια μεγάλη ικανοποίηση για µένα όταν πραγματοποιήθηκε ένα μεγάλο µου όνειρο να τιμήσω το ελληνικό όνομα και να δω την ελληνική σημαία να µε χαιρετά

- Περιμένατε ότι θα κερδίζατε το βραβείο;
- Μέχρι την τελευταία στιγμή, που θα ανακοινωθεί πραγματικά ότι κερδίζει

κάποιος το βραβείο, δεν μπορεί κανείς να είναι βέβαιος. Γι' αυτό άλλωστε και η συγκίνησή μου, όταν ανακοινώθηκε ότι µου είχε δοθεί το βραβείο, ήταν πάρα πολύ μεγάλη. Ήταν κάτι που δεν μπορώ να σας περιγράψω.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΡΩ

Και μια κάπως αδιάκριτη ερώτηση. Πως δεχτήκατε ότι μοιραστήκατε το βραβείο ηθοποιίας µε τη Μορώ;

- Εθεώρησα τιμή µου, µας απαντάει η Μελίνα, το ότι μοιράστηκα το βραβείο µε μια καλλιτέχνιδα την οποία θεωρώ πολύ μεγάλη. Εξάλλου η βράβευσή µας είναι σα να κερδίζουμε η κάθε μια µας ένα βραβείο, γιατί όπως ξέρετε εφέτος δεν δόθηκε βραβείο σε άνδρα ηθοποιό ...

Νίκος Μπακόλας

Επιστροφή στην προηγούμενη σελίδα